Dou rijst, lie

Doe’t Laura Sok hur man fertelde dat se autorije lere wou, wist se dat-y aise sou, dat hij hur les geve sou. Niet om ’r wis fan te wezen dat se ’t goed lere sou, maar omdat ’t goedkoper waar. Andrew Sok waar deun, fúl en ’n frek fan ’t skrâberigste soort. Dat sou Laura jou ferteld hè, at jou ’t hur froegen had. Hij leerde hur dus autorijen of perbeerde dat. ’t Waar niet eenfoudig, want Laura waar suur, suf, dom en gek. Dat sou Andrew jou fertelle at jou ’m derna froegen had.
Ut deuze inlaiding sille jou begripe, dat ’e liefde en ’e tederhyd, die’t ’t huwlik fan ’e Soks de eerste weken kinmerkten, plak maakt hadden foor ’n haat-haat relasy. Ofskoan jou baide huwlikspartners bij meer as een gelegenhyd had hore sêge kinnen, dat ’e ândere niet beter ferdiende as fermoord te worren, waar ’t dos onwaarskynlik dat se skaide souwen.
Maar op ’n mooie aven dee ’m foor Laura soa’n skitterende gelegenhyd foor, dat se die kâns onmooglik ferbij kon late gaan. Se waren in Rapid City naar ’n fesy en Andrew had meer dronken as goed foor ’m waar. Froeger, doe’t Andrew wist dat-y nag werom rije sou, had-y bij ’n soksoort gelegenhaid altijd kalmpys an daan, maar nou niet, omdat Laura d’r na talloaze pogings dos in slaagd waar hur felbegeerde rijbewiis te halen en ’t stuur fan ’m overnimme kon. Die aven waar dat norig. Doe’t sij ’t huus fan hur kunden ferlieten, waar Andrew nauliks in staat om te lopen, laat staan om te rijen. Op ’e kronkelige dyk, die’t deur de Black Mountain Hills liep, most Andrew spoie. Hij befal syn frou fortendaliks te stoppen. ’t Waar allesbehalve ’n ideaal plakky, in ’n licht glooiende bocht en an ’e rând fan ’e dyk gaapte ’n diepe ôfgrônd. Maar noad breekt wet, dus stopte Laura op dat plak.
De folle maan strooide hur sulverne stralen over ’t sprokysachtige landskap van South Dakota, maar die skoanhyd gong totaal ferbij an ’e kotsende Andrew. De pracht fan ’t úsicht op ’e bergen maakte ok gyn indruk op Laura, want wylst se fol walging na hur man keek, flitste inenen de snoade gedachte deur hur hine, dat ’n klain doutsy genog weze sou om ’m in ’e ôfgrônd te doen storten. Se gâf gehoor an ’e inpuls, stapte út ’e auto en gâf hur man ’n dou, der’t se al hur kracht in laai. Met ’n kreet fan ferbazing gong Andrew over de rând.
Ut baide richtings sâg Laura gyn lampen dichterbij kommen. Se hoefde niet te aveseren, soadat sij hur d’r fan overtuge kon, wat ’r met Andrew passeerd waar. Omdat se last had fan hoogtefrees gong se och soa fersichtig na de rând fan ’e dyk. Ja, der laai-y en bij ’t heldere maanlicht kon sij dúdlik sien dat-y kroandoad waar. ’t Had ’n súksesfolle dou weest. D’r waar gyn pôltsy grâs dat syn fâl had breke kinnen. Sonder teugenstand waar-y sestig meter diep fâlen. Hij waar op slag doad en doe’t Laura docht an een fan ’e feule grouweligheden, die’t Andrew hur andaan had, foelde se gyn berou.

Pamela, de suster fan Laura, skonk inspekteur Truman foor de tweede keer ’n bakky in.
”Lang ferhaal kort,” besloat sij, ”jou kinne soafeul fragen stelle as jou wille en ik sil se na myn beste fermogen beantwoorde, omdat jou fan ’e plisy binne, maar ik sien niet in hoe’t jou d’r wizer fan worre kinne.”
”Wij perbere ’n motyf te finen,” antwoordde de inspekteur geduldig. ”At je ’t motyf fine dan folgt faak de oplossing fansels. Ant nou toe hè wy gyn inkel anfaardbere reden fonnen en wij hadden hoop dat jou ôns op ’t goeie spoor sette souwen.
”Sij hadden eeuwig roezy. Dat hew ik jou al ferteld.”
”Ja, dat is soa. Maar der fine wy nag gyn ferklaring in, dat sille jou dos ok wel begripe? Wer maakten se gewoanlik roezy over?”
”O, se kregen overal roezy over. Elke dâg over wat âns en sundegs fochten se twee keer. At sij links saai, dan saai hij rechts.”
”’t Is ’n núvvere kwessy,” merkte inspekteur Truman op. ”Ik sou ’m wel as ’n ongemak of as dubbele selsmoord klassere wille, maar ik kin niet ferklare hoe’t sij d’rin slaagd binne om út ’e auto te springen, doe’t die in ’e ôfgrônd túmmelde. De auto is feul leger op ’e rotsen te pletter sloegen as sij, der bestaat gyn twifel over.”
De brigadier kwam overeand en pakte syn hoed.
”Ik gaan nou fort, maar mocht jou nag wat te binnen skiete, bel my dan.”
”Over die auto sproken,” saai Pamela, ”dat waar nou krekt 't ding der't se 't liefst roezy over maakten. De rútten trilden nooit soa hard, as tidens de rijlessen die't hij hur gâf. Ik weet nag dat se nander in 'e haren satten, omdat sij d'r neffens Andrew maar nooit in slaagde hur 'n faste handeling in 't hood te printen.”
”Wete jou nag presys wat dat waar?” froeg inspekteur Truman wylst-y na de deur liep.
”Nou…, ik lo… ja, ’t begon doe’t-y opmerkte, dat ’n goeie sjauffeur d’r dos temînsen een keer in syn leven an docht om ’e hândrem te brúkken at ’e auto stilstaat.”

Douwe Zwart