Hoe wort d'r omgaan met wild beheer?
rixt buwalda
Wild úttreed plakken
Sont ’n hutsy staan in de Kouwefaart wild útstapplakken. Dat binne de stikken beskoeiing met basaltblokken d’rachter. In de Kouwefaart benoorden de Ouwe-Dyk staan twee, baide teugen de westlike wâl an. Maar ok in de rest fan de Kouwefaart en in ândere faarten en kanalen binne se te finen. De wild útstapplakken motte foorkomme dat beesten ferdrinke. Hazen en reeën die’t in ’t water terechtkommen binne, hewwe soms moeite om d’r weer út te kommen. Faak komt dat omdat de beesten niet bij de wâl op komme kinne. ’t Kin weze dat de wâl dan te stail is of dat d’r beskoeiing bij lâns staat. Fia de wild úttreed plakken kinne se àl út ’t water komme en hursels in failighyd bringe.
Faunabeheerplan
’t Blykt dat de wild úttreed plakken onderdeel binne fan ’n groater programma, naamlik ’t faunabeheerplan foor Frysland. Hierin staat hoe’t d’r omgaan wort met ‘t wildbeheer. Nou is de provînsy Frysland wat ’t wildbeheer angaat in klainere gebieden opdeeld die’t elk ônder ’n aigen wildbeheereenhyd fâle. In ôns omgeving is dat de wildbeheereenhyd (WBE) Tusken Waed en Stêd. Om presys te wezen hout deuze WBE toesicht op ’t wild in ’t gebied tussen Luwt, Harlingen en de Waddensee. Een fan de taken fan de WBE is ‘t reeëbeheer. ’t Gaat om populasybeheer, de bestriding fan ska die’t reeën feroorsake, en de jacht.
Wildbeheereenhyd
’t Gebied tussen Harlingen, Luwt en de Waddensee het ’n opperflak fan soa’n 18.000 ha. D’r leve op ’t stoit 365 reeën. Dat is in de foorjaarstelling fan dut jaar faststeld, fertelde Sjoerd Wiersma fan de WBE. Dat ’t goed gaat met de reeëstand blykt wel út ’t fait dat die in tien jaar ferdubbeld is. Dat is mèt de reden dat de overhyd besloaten het tot ’t beheren fan de reeëpopulasy. Omdat d’r meer reeën komme, binne, nimt ok ’t antal anrijings met deuze beesten toe. In 2022 waren dat in ôns gebied 34, wylst dat tien jaar leden nag de helft fan dat antal waar.
Gedrag
’t Antal anrijings met reeën farieert met de jaargetiden werbij’t in maai de pyk lait. ’t Gaat dan foornaamlik om bokken die’t ’n nij territorium soeke. In de hêst en de winter leve bokken nag tegaar met ândere reeën in ‘n sprong. Die fâlt in ’t foorjaar útnander. De foale froutsys make hur dan klaar foor de geboorte fan de jongen, dat gebeurt eand maai of in juny. En de jonge bokken (die’t ’t jaar d’rfoor geboren binne) worre deur de mim fortjoegen. De bannelingen beginne te swerven en soeke ‘n aigen territorium. Derbij steke se regelmatig diken over, wat anrijings tot gefolg hewwe kin.
Ongemakken
De WBE het soagenaamde hotspots anwezen. Dat binne plakken der’t ’n soort anrijings met reeën gebeure. Bij ôns in de buurt gaat dat befoorbeeld om de groate dyk (A31) tussen Harlingen en Luwt. En om de roete Winaam – Mooie Paal (N393) – Belkum (Genierswei) – Marsum (Westergoawei). De echte hotspots binne plakken der’t strúkkys bij de dyk lâns staan. In de dekking derfan sitte reeën graag. En krekt op die plakken steke se over, werdeur’t krekt dèr de kâns op anrijings ’t groatst is.
Op de groate dyk tussen Harlingen en Luwt fine je strúkkys – en hotspots - bij Mc Donalds bij Harlingen, Skalsum en Dronryp. Andere plakken der’t reeën graag sitte, binne in de strúkken bij de Genierswei lâns, in de Minnesgaaster Mieden en in de buurt fan de Hoarnestreek.
D’r wort ok wel kruderyk grâs in de berms fan de groate dyk saaid. Sok grâs fine reeën lekker en dus staan se wel in de berms te eten. En at reeën flak bij ‘n dyk staan wer’t ok nag ‘s hard reden wort, is de kâns op ongemakken alleen maar groater.
Ferkeersfailighyd is laidend foor ’t balaid op ’t gebied fan reeëbeheer. De ska die’t reeën op ândere menieren feroorsake, befoorbeeld an gewassen is – in ferhouding - beperkt. Taak fan de WBE is dus om ’t antal anrijings met reeën soa beperkt mooglik te houwen. Derbij binne preventive maatregels ’t útgangspunt. Mochten die niet genog helpe, dan kinne reeën ôfskoaten worre.
De WBE Tusken Waed en Stêd stelt ferskillende maatregels foor in ’t kader fan de ferkeersfailighyd. Eén derfan is ‘t attinderen fan autorijers op hotspots. Dat kin met warskouwingsbôrden foor overstekend wild. Soa’n staat an de Hoarnestreek. ’n Andere menier is om te foorkommen dat reeën op ‘e dyk komme. Dat kin deur ’t plaatsen fan wildspigels. Die staan op de op- en ôfritten fan de A31 bij Harlingen. De spigels reflektere de autolichten werdeur’t reeën niet op ‘e dyk komme.
De wild úttreed plakken in de Kouwefaart binne ok ‘n inisjatyf fan de WBE Tusken Waed en Stêd. Die binne plaatst deur Wetterskip Fryslân foor de failighyd fan reeën en ânder wild.
