Beren
’t ANEP, ’t groatste Nederlandse persbero, het ’t fenoffen bekind maakt en Reuters het ’t nijs al befestigd. ’t Sil môrn wel in skruwende inkt op ’e foorpagina fan alle kranten staan.
Wij wisten al dat ’r beren in Europa binne. In ’e binnenlannen fan Turkije fine wy de Sirise brúnne beer en in Italië komt ’e Marsikaanse fariant foor. De beer is skrúttel en doet ’m tegoed an fral fruchten, maar ok neuten, grâs, bast, wuttels en heuning fansels. Dat doet-y bij lichtskoandâg, maar in gebieden die’t deur de mîns ferstoord binne, stilt-y nachts syn honger. Hij is ’n alleseter en ferorbert ok muzen, hinnen en skapen. In ’e Alpen is een gefal bekind fan ’n Switsers keuterboertsy dat in ’e winter fan ’65 slachtoffer worren is fan ’e hongerdrift fan ’n brúnne beer.
Ok in ’t oasten fan Europa komt ’e beer hyltyd faker foor. In ’t Drzjinskywoud in Oekraïne is dut jaar de Russise beer waarnommen. Se jage in groepen en hewwe ’n lichtbrúnne facht, sêg maar tun ’t rooie an. Se worre ok wel flamberen noemd. Feerder komme wy de Europese beer in Spanje, Tsjechië en met name in Noorwegen teugen. ’t Skandinavys lând telt meer as 150 eksimplaren en in ’e omgeving fan Skorovatn wort ’t roofdier deur de plaatslike befolking eerst opjoegen en dan fongen in soanoemde beerputten. ’n Broadsy beer skynt der ’n lekkernij te wezen.
Deur de bank nommen koiere beren. Se binne niet haastig en hale soa’n 5 kilometer in ’t uur. Maar o wee at soa’n brún gefaarte fan 400 pônd roppig is en jou syn bospâd krússe en ’t op ’n lopen sette, fergeet ’t dan maar. De beer achterhaalt jou in ’n poep en ’n skeet met ’n gang fan soa’n 60 kilometer in ’t uur. Twee jaar leden is in ’t Totenburgerwald bij ôns buren ’n nag jonge, levenskrachtige boswachter op ’n bloederige menier an syn eand kommen.
Maar nou is dus in Nederland ok de eerste beer sinjaleerd, aldus ’t Nederlands persbero. In ’e bossen fan Otterloa op ’e Feluwe strúnt-y om. En ainlik is dat niet helendal waar, want in ’e elfde eeuw kwammen d’r in ôns lând nag beren in ’t wild foor. Derna waar-y alleen nag te bewonderen in sirkussen en op metten met ’n múlkorf om ’e snút. Maar ok sokke fertoanings foor peblyk fermaak hore tena – medern as wy binne – thús in ’e foltooid ferleden tiid. Wij motte ’t anno 2022 inkeld doen met bargen, met teddyberen en met bibberen (deurdat ’t gas soa duur is).
Maar nou hè wy dus ok te krijen met ’n echten een in Gelderland. En wie weet aansen in Frysland. Let op! Hij komt d’ran! Ok op ’t Bildt sit ’e skrik ’r al goed in. D’r gongen geruchten dat ’n man die’t op ’n frommes likent dat op ’n fint likent ’n beer op ’e seedyk bij Nije-Syl sien het. Maar de loi der hadden him (of hur) deur de harde wyn niet goed ferstaan. De persoan in kwessy mompelde dat-y de Groate Beer sien had, in ’e buurt fan ’e Poalstar. De mînsen hadden an een woord genog en stoven in ’e huus. Deur op ’e klink! In Froubuurt ontston konsternasy doe’t ’n klain hyt bytwify ’n praatsy met hur buurfrou maakte over de beren in ’e kerkmuur. De mînsen flogen allegaar na huus. Rútten dicht! En in St.-Jabik bestelde ’n Ingelsman met bolhoed ’n biertsy. Alle klanten rekenden flug ôf en – ok hier – sâgen se dat se thús kwammen.
”Niet norig,” sait Herman Beerenburg, de Amsterdamse krudeman die’t fral bekind is as ekspêr op ’t gebied fan harige fierfoeters met spitse neus en klaine oortsys. Hij fertelde ôns dat wij, krekt as met ’e wolven, ôns niet al te groate sorgen hoeve te maken, maar hij houde nag wel slachy om ’e êrm: ”Goed útkike bij donkerens kin foorkomme dat jou ’n berehap worre.”
Bioloog Witte Wytske in Emmer-Kompaskum het ’n ândere mening en saai dat ’t ferhaal larykoek is. ”D’r binne behalve ’n groat tal knuffeleksimplaren gyn beren in Nederland. Dat mantsy út Mokum siet syn hele leven al apen en beren.”
Douwe Zwart