Dut is dat waar 2
En weer trakteer ik jim op ’n greep út ’t leven fan ’e ôflopene feertyn dagen, ferpakt in wize en halfwize woorden.
’t Begon allegaar op die donderdeg de achtste septimber. Dokters hadden die offen ferkondigd dat se hur sorgen maakten over de gesôndens fan ’e ’Kwiin’ en ’e staatsomroep brocht dat nijs op ’e tillevisy. Kinnelik waar later de noed soa groat dat alle pregramma’s an ’e kant skoven worden. Nijspresintator Huw Edwards ferskeen in ’n stimmig swart pak. Maar ’t enige dat-y sêge kon, waar dat ’r feerder nag gyn nijs waar, maar ondanks dat, boeide de útsinding. Sij, en wij, satten te wachten op ’n konkretere metdeling fan Buckingham Palace die’t maar niet kwam. De kines waren of anwezig in of ônderweegs naar ’t kasteel Balmoral in Skotland. ’t Wachten houde uren an en om halfseuven avens kwam dan ’t bericht dat ’e koaningin sturven waar. In ’e elf dagen die’t folgden het ’e BBC op ’n merakelse menier de gebeurtenissen in beeld brocht en fan kommintaar fersien. De ses uur durende rit na de Skotse hoofdstâd, de flucht fan Skotland na Londen en ok de wachtenden die’t in ’n lange skúffelrij stonnen om ’e koaningin de lêste groet te bringen en om respekt te toanen, kwammen dagenlang an bod, wiles de sfeer fan ’e útsindings doe starigan fan somber na minder somber gleed. De begraffenis sels worde mânjefyk fersloegen, as sat regisseur Rudolf Spoor an ’e mingtafel.
Minder sublym waren Huub Stapel en Marten Hendriksma. Sij flogen in Langs De Kust, ’n tillevisypregramma fan omroep Max, in ’n razend timpo bij ôns kust lâns. Dik 500 kilemeter in minder as fier uur. Dan slaan je ’n prot over. Ik sou sêge, steek d’r meer tiid en sinten in en je hewwe ’n feul groatere kâns dat je ’n machtig mooi pregramma make. Nou most alles hard hard hard en derdeur kwam alles halfslachtig over. De Britse omroep het ok soa’n soort pregramma (Coast) en dat loopt al jaren. Nou weet ik wel dat ’e Britse kustlyn wat langer is as ônzes, maar dêr in Ingeland hale se feul betere ferhalen út kalk, sând en rotsen as at ’e redaksy fan ’e sery met Huub en Marten in ’e feerste feerte maar bedinke kin. Haastwerk. In ôflevering fier waar de kust fan Frysland an ’e beurt en ja hoor, Swarte Haan kwam ferbij. Dus most Hendriksma útlêge wat ’e oorsprong fan die naam waar. En weer kregen wy dat ôfkaude ferhaal fan hoarne en harne te horen.
Doe’t ’e Bildtpôlen bedykt worden, ontston d’r ’n buurtskap der’t ’e diken nander rieken. Der waar ok ’n herberg bij. Die had ’n naam. Kroegen en herbergen hadden en hewwe nou een keer ’n naam. Wetefaak ’n beestenaam met ’n bijfoeglik naamwoord: de Blaffende Vis, het Bruine Paard, de 2 Zwaantjes, de Groene Vlinder. ’t Is fan alle tiden: och soa feul kefees in Nederland hewwe ’n beestenaam. En ok in Ingeland, Dútsland, en Belgenland. Dus mînsen fan Max en wêr ok in ’e wereld, knoop ’t in jim oren: de Swarte Haan hoort thús in ’t Bildtse rijtsy fan ’e Witte Muus, ’t Grauwe Peerd en ’e Groene Papegaay. Ok de Braadne Kikkert mot hier in een azem noemd worre (’n halfwize maar wel humoristise ferhapseling fan katrebra (quatrebras), soa-as de Frânse besetter de fiersprong in Froubuurt noemde).
In St.-Anne skere boereswaluwtsys leeg over ’t kaatsfeld in ’e Waaie. Dat doen se at ’t kouwer wort. Se binne te finen op hoogten der’t ’e michys binne en die flige met koud weer leeg bij de grônd. De swaluwtsys ete fral langpoaten. Ik priis dat fan harte de hemel in, want ik hew ’n slym-slam gloeiende hekel an insekten in ’t algemeen en langpoaten in ’t bisonder. At je een swaal in ’e Waaie ’n hutsy op ’e kuur hewwe en houwe, dan merk je krekt wat ’n akrebaten die besys binne; soa feerdig flige kinne om die akelige langpoaten in folle flucht út ’e lucht te happen. In ’n week tiid kin een swaal wel 50.000 fan die langbonken fange en deurslokke. Der kin ik met myn mîgeklapper niet teugen op! De swalen motte nou hur búkky bol ete, want aansen flige se deur ’t Frânse luchtrúm na tropys Afrika. En ankem jaar sien wy se hier weer werom op ’t Bildt, maar niet allegaar, want elke Napoleon komt ooit syn Wellington teugen.
Douwe Zwart