Bomans

Op ONS, ’t digitale tillevisykenaal foor ouweren, soa’t ’e sinder himsels noemt en die’t âns niks as serys en ândere programma’s út ’e jaren 1950-1980 herhaalt, sâg ik in ’e lêste week fan maart Bomans en Berkenrode, ’n dokumintêre fan ’e Avro út 1982 ferbijkommen. ’t Berkenrode út ’e titel waar ’t huus der’t ’e jonge Bomans út ’e titel weunde. Godfried Jan Arnold Bomans (* 2 maart 1913 Den Haag, † 22 desimber 1971 Bloemendaal) waar skriver, kollumnist en ’n beminde radio- en lateran tillevisypersoanlikhyd. Hij weunde op Berkenrode ônder Heemstede in ’e jaren 1932-1937 en skreef der syn eerste boeken Bloed en Liefde, Pieter Bas en Sprookjes. Nou bin ik al feertig jaar bewonderer fan ’t werk fan Godfried Bomans en ’e trotse besitter fan ’t komplete ûvre fan him, dat na de dokumintêre plokte ik ’t boek Het Leven van de jonge Bomans fan Michel van der Plas út ’e boekekas. Ik nesselde my noflik op ’e bank, pin en pepier, ’n burrel en wat tebak op êrmslingte en liet my algau metdrive op ’e kabbelende golven fan ’e wondere wereld die’t Godfried Bomans hyt.

In ’t tweede besettingsjaar weunde Bomans in Nijmegen. Hij studeerde der psycholoochy, maar met ’n knypoog. Syn boek Erik of het Klein Insectenboek waar ’n deurslaand súkses en had ’m bekind maakt. ’t Brocht ok sinten in ’t laadsy. Syn sprokys worden waardeerd en fergeleken met die fan Hans Christiaan Andersen. Bomans waar onnafolgber, fral at-y skreef en praatte over Sunterklaas. En hij dee meer: hij waar ’m ok. Syn levenlang het-y de Goedhailigman met ferrassend risseltaat form geven. In 1940 speulde hij al ’s Sunterklaas op ’n feest fan ’t Nijmeegse studintekorps, maar ’n jaar later waar-y foor ’t eerst offisjeel Sunterklaas fan ’e stâd an ’e Waal.
De maand novimber maakte ’m al hiperaktyf; ’t worde weer tiid foor ferkleedpertijen. In geselskap kon-y op straat inenen stil staan, met dichte ogen de lucht opsnuve en dan deklamere: ’t is weer soafeer! De bedoeling waar dat ’e hailige op ’n skimmel deur Nijmegen rije sou en derna folgde de ontfangst op ’t bordes fan ’t stâdhuus. En jawis, hij most met ’e pont over de Waal ankomme. ’t Omkleden fon plak in ’n kefeetsy an ’e overkant, in Lint an ’e noordoever. Al ’n dik uur fan tevoren stonnen d’r honderten kines te wachten. Bomans most doe nag oversteke na Lint. ’t Núvvere waar dat, doe’t-y in syn regenjas en met syn pyp an fertrok, de kines al riepen: ”Der is Sunterklaas!” In Lint, na ’t omkleden, kwam ’t prebleem fan ’t peerd om ’e hoek kiken.

Besloaten worde dat Bomans beter an ’e overkant op ’e skimmel klautere kon, omdat die klimpertij foor ’t oog fan ’e menigte in Nijmegen ’t geloof in ’e Goedhailigman as snee foor de son ferdwine late sou. In ’e stâl begon ’n pynlik half uur. Elke keer at een fan ’e Piten ’n trappy naast ’t peerd delsette, stapte de fierfoeter na foren of naar achteren. Na lang prakkeseren houden de knechten de skimmel deun tun ’n muur an in toom en bij eandsybeslút sat Sunterklaas te plak. Soa dan stapte ’t peerd trippel-trappel met Godfried Bomans in fol ornaat hoog in ’t sadel de pont op.
Twaalf Swarte Piten begelaidden him. Onderweegs waren sij wat te rij met ’t strooien fan peperneuten en súkkergoed soadat ’r eerder as docht niks meer over waar. De kines keken beteuterd. Wat waar dut foor núvvere Sunterklaas? Goenent joelden. ’t Waar ’n prekêre sitewasy. Bomans waar ’m bewust fan dut ongemak en most wat bedinke. Sunterklaas kwam bij ’t stâdhuus an en bekeken deur de begúlde ogen fan ’n klaine dúzzend kines, die’t allegaar sin in snôbesgoed hadden, stapte hij ôf en beraikte de hoogste tree fan ’t bordes. Wat most-y sêge?

”Kines,” riep-y, ”kinne jim my ferstaan?” Ja, dat konnen se. ”Ok der achteran?” Ja, Sunterklaas. ”Lúster dan goed. Op grônd fan myn bisskoplike weerdighyd geef ik jim môrn allegaar frij fan skoal!” Sels gyn dubbele porsy peperneuten had soa’n lude en blije reaksy opwekke kinnen as deuze simpele woorden, die’t, soa’t ’e burgemeester en ’e ouweloi wel snapten, helendal bútten de skoalautoriteiten om said waren. Een fan ’e anwezige skoalhoden, die’t skoaltsyknappe ferfoeide, ferloor alle eerbied foor Gods hailigen út ’t oog en maakte Bomans in herderlik amtskleed út foor snotbongel! Nim fan mij an, de bisskop het ’r smaaklik om gnezen.
Loof mij, de enige echte Sunterklaas is in 1971 sturven. Klazen fan later datum binne allegaar onbeholpen hulpys.

Douwe Zwart