Jacob Bil: groeten uit België
Slapeloze nachten
“Dit doe ik dus nooit weer, want ik heb er twee nachten niet goed van geslapen… en dit is maar een minuscule opsomming van wat ik allemaal heb uitgevreten.” Het verzoek van Marten Kuik om mijn levensloop eens in grote trekken neer te schrijven is wel confronterend. Want moeten nadenken over wat was, brengt meer emoties mee dan ik had kunnen denken. Maar goed we zullen het eens proberen…
Op ‘e Syl
Ik ben geboren op ’e Syl in 1949 schuin tegenover het café op ’e Pyp. Even later er waren al acht kleine billetjes, dochters en zonen van Dirk en Pietje. We sliepen met z’n zessen op een kamertje en twee op een kleine overloop.
In mijn hoofd zitten niks dan positieve herinneringen, behalve dan dat door het geklooi van broertje Reinder de ladder onderuitging - net langs mijn kop: mijn ene oor hing nog aan een lel. Rain van Schepen ging met mij naar dokter Smit: drie keer heeft hij het oor moeten aannaaien. Rain zei: “Die jonge kin niet met ‘n skeef oor lope.” Dokter Smit heeft zelfs gevloekt, naar verluidt.
Na Sint-Anne
We verhuisden toen ik acht jaar was naar Sint-Anne: grote winkel, groot huis en…een eigen slaapkamer! Daar heb ik een prachtige, avontuurlijke jeugd gehad. Je moest meehelpen in de zaak en ‘putsys doen’ en ook werken in de vakanties. Een fiets nodig? Zelf verdienen! Maar de herinnering aan die drukte bij ons in huis…Wat een tijd! Het was enorm, wat daar in- en uitliep en alles en iedereen was welkom! Toen kwam de ULO, niet echt mijn ding! En ik kan me trouwens ook niet herinneren ooit iets van huiswerk te hebben gemaakt… De ellende duurde maar twee jaar en toen was er gelukkig ineens de Vakschool voor Detailhandel en dat was veel beter. Wel een samenraapsel van op andere scholen mislukte en meestal weinig gemotiveerde ‘studenten’, maar uiteindelijk heb ik daar toch ‘een papiertje’ gekregen.
Aan het werk
Werk vinden verliep moeizaam. Foto Vaka in de Sint Jacobsstraat, de Coöp textiel op de Voorstreek… allemaal zozo. Jacob wilde in de kleding en kwam uiteindelijk dus bij Wim Houwen. Met 55 man personeel in één winkel, dat was al veel beter, maar met een - in mijn ogen – belachelijke, hiërarchische structuur. Iedereen noemde iedereen ‘mijnheer’ en daar heb ik zeker veel geleerd, maar ook hoe het eigenlijk niet moest. Er werd slecht betaald en geen afspraak werd nagekomen. Het resultaat was dat letterlijk alle potentieel belangrijke krachten wegliepen - waaronder ikzelf - en de eigenaar/directeur is uiteindelijk jaren later huurder van mij geworden…
Toen kwam de liefde
Opnieuw thuis aan de slag en toen kwam de liefde. Wij woonden intussen aan de Nassaustraat en mijn buurmeisje kwam prachtig gebruind van Mallorca. Mijn ogen gingen open! We kenden elkaar al heel goed sinds onze prille jeugd, maar nu sloeg de vonk over en vanaf dat moment waren Anneke en ik een stel: en… afgelopen december alweer 50 jaar getrouwd!
Saint Ann
Ik mocht een boetiekje beginnen achter de winkel, Saint Ann, genoemd naar onze toenmalige band. (Foto van Jacob als bassist) Ik kan me totaal niet herinneren of die winkel succesvol was qua economisch resultaat, maar leuk was het zeker zo in die hippie tijd…
Naar de stad
Anneke was met haar moeder naar Terschelling. Ik ging haar opzoeken in het weekend en trof op de boot oude vrienden uit mijn schooltijd, die een klein winkeltje in Leeuwarden wilden beginnen, maar de huur van 70 gulden niet konden betalen. Ik werd ineens wakker! Thuis overleggen met hait en Piet en ik kreeg een budget van 50.000 gulden. Heel veel geld in die tijd en de econoom van de inkoopcombinatie zag er totaal geen heil in. Hij had het mis: wij verdienden netto wat als maximale omzet mogelijk werd geacht…! Kijk, een dorpsjongetje had in die tijd natuurlijk geen winkel in de stad en werd dan ook in velerlei opzicht niet serieus genomen. Ik kon geen Levi’s krijgen…de Werkman wist dat te blokkeren met een winkel op Over de Kelders en één in Amsterdam. Even later was ik één van Levi’s grootste klanten. Een wilde tijd: alle slaapkamers in de Slimstraat in Sint-Anne lagen nokvol handel. Snelle expansie, een tekort aan middelen en al snel waren mijn ideeën niet meer te volgen voor hait en Piet en we besloten dan ook, in goed overleg, dat ik alleen zou doorgaan.
Broer Reinder
We openden winkel na winkel, we groeiden gestaag, werkten zeven dagen en soms nachten per week. Reinder kwam ons ondersteunen, afgestudeerd aan de Hogere Textielschool in Enschede en hij ging zich allengs meer met de textiele kant bemoeien (vooral de inkoop e.d.), terwijl ik de organisatie deed. Ik voerde gesprekken met makelaars, banken, personeel, regelde aannemerscontracten, vervoersmiddelen. Ik sprak met notarissen en was overal kind aan huis. Ik reed meer dan 80.000 km per jaar in die tijd. Gelukkig kwam toen wel de autotelefoon: drie dagen inbouw bij de PTT en fl. 10.000 lichter (de prijs van een mooie middenklasser). Toen kon ik bellen en rijden tegelijk: Anneke blij!