8 Geskidenis fan 't Bildt
Bildtse frachtferfoerders
SYTSE BUWALDA
Tot 1940 waar d’r deur ’t ontbreken fan regelgeving in feite ’n wildgroei fan klainere frachtauto’s, werdeur at de meeste ferfoerders ’t finansjeel niet rúm hadden.
Na de Tweede Wereldoorlog kwam d’r ’n nij fergunningestelsel, doe worde de wildgroei an bânden laid. Ok kon men nije frachtauto’s ânskaffe, mèt deur toedoen fan Amerikaanse help. ’t Ouwe materieel most ferfongen worre, 't had in de oorlog tefeul te lijen had. De auto’s waren ok faak wel deur de besetter ôffoerd na Dútsland of in Nederland brúkt ônder minne omstandigheden. Anhangwagens worden in die tiid maakt en leverd deur Kampen in St.-Anne.
In 1940, ’t eerste jaar fan de oorlog, waar 't drekt al moeilik om an bezine, bânden en ônderdelen te kommen. Dat worde makliker naarmate at ’t ferfoerbedriif groater waar. Derom stapten in 1940 De Koe, Lont, Meijer en De Vries, út St.-Anne, bijnander. De K.L.M.V. worde opricht.
In 1946 worde d’r op ’t Bildt nag ’n ferfoerskombinasy opricht: de M.B.N. Die letters stonnen foor Dirk en Jan Monsma, Dooitzen de Bildt en Dirk van Noord. Maar ok de karrijers Klaas en Dirk Slager út de Westhoek en Pyt en Jarig de Vries út de Oasthoek waren in deuze kombinasy opnommen.
Na 1970 kwam de samenwerking tussen de K.L.M.V., de M.B.N. en Althuisius op gang. Dat sou laidde tot ’n fúzzy in 1974. ’t Ferfoersbedriif ging feerder ônder de naam Althuisius in Tjummarum.
Fan alle karrijers op ’t Bildt bleven d’r maar ’n paar meer over. Wij noeme Gerryt Lolkes de Vries fan de Ouwe-Dyk en Piter Monsma fan Froubuurt.
De reden werom at wij deze twee noeme? Nasaten fan die karrijers hewwe in deuze tiid ’n transportbedriif: gebr. De Vries en de firma Monsma, baidegaar in Froubuurt.
In de Westhoek waren ok foor de Tweede Wereldoorlog meerdere transportbedriven. Na de oorlog waren d’r ’n paar overbleven. Wij noeme G.G. de Vries. Syn pakesêgers werke nou ônder de naam: Transportbedrijf G.G. de Vries & Zoon B.V. in Minnertsga.
‘t Transportbedriif De Haan út St.-Jabik het weer ’n ândere history. In 1919 troude Hindrik Dirks de Haan, ôfkomstig út Stroabos met Janke Halma. Hij waar de seun fan ’n turfskipper, en een keer op ’t Bildt, worde hij erbaaier, maar niet lang, want ’t water trok. ’t Duurde dan ok niet soa mâle lang of Hindrik kocht ’n praam en begon met ’t ferfoer fan súkkerbiten naar ’t febryk in Franeker. Blykber had Hindrik wel arig handelsbloed, want al mooi arig gau had hij kontakt met Magree, sând- en grinthandel in Franeker. Met Magree akkoortte hij om sând en grint as retoerfracht te ferfoeren foor de Bildtse timmerloi.
De praam worde ferfongen deur ’n moterboat met nagal arig meer laadfermogen. Hindrik en Janke kwammen an de Ouwe-Dyk te weunen.
Drekt na de oorlog worde de eerste frachtauto ânskaft en 'n paar jaar later de tweede. Hait en seun, Dirk, hadden elk hur aigen auto. Transportbedriif De Haan waar geboren. In 1953 worde d'r overgaan op kipauto's: leegskeppe waar niet doe meer norig.
Alnageraden worde de húsfesting an de Ouwe-Dyk te klain. Doe’t de gelegenhyd him foordaan, ferfoer firma De Haan na St.-Jabik, naar ’t froegere pand fan de firma H.B. Kuiken an de Kadal. Dat bedriif waar in 1956 naar Emmeloord ferhuusd.
