De fyslak
Myn soektocht na mînsen die’t thúshore in ’e stamboom fan ’e femily Krottsy (Krottje) smyt nag altyd nije faiten op. Spitte en grave; de lep kin nag niet in ’t fet. Betiden binne de faiten neskierig, maar ’n inkele keer ok mînsonterend.
Fleden week waar ik doende om wat namen en datums na te kiken in ’e tak Keuning. Even útlêge: om 1750 hine noemde ’n Krottsy him Koning en ’n klainseun fan him gong as Keuning deur ’t leven, met ’n train fol naamgenoaten achter ’m an. Een fan die passazjiers stapte in ’t begin fan ’e twintigste eeuw út in Amsterdam. De Bikkerstraat sou ’t teneel fan ’n tragys drama worre.
Dus ik fulde hier en dêr wat datums an en doe’t ik inkele namen na ’n mooi hut weer ônder ogen kreeg, most ik inenen dinke an ’n artikel in ’n landlik dâgblâd dat ik ooit op ’t internet lezen hew over ’n núvvere kwessy: ’n insestsaak. De faiten en namen in dat artikel en ’e faiten en namen in myn Keuningtak rymden. Se konnen sels wel ’s deselde weze.
Lang artikel in drie sinnen: ’n Jinny Keuning kreeg ’n poppy begin sestiger jaren fan ’e forige eeuw. De ferwekker waar hur styfhait. Femilyleden fan ’e fyslak houden de lippen stiif opnander. ’t Houde wel in dat ’n mim Keuning ’n seun Keuning kreeg en die seun hoort thús in ’e stamboom, dus spitte en grave. Wat mooi dat ’t akelige internet bestaat.
D’r sit ’n Jinny A. in ’e Keuningtak, ’n suster fan ’e fyslak. Sij kreeg in 1941 ’n poppy met deselde naam. Maar dut spoor liep doad. Letterlik, want út ’n adfertînsy in De Waarhyd dee bliken dat sij troud waar met Hindrik Delfer. In ’e Amsterdamse krant worden fort na de Tweede Wereldoorlog inlichtings froegen over deuze man. ’t Lêste teken fan leven kwam út Siegburg, Luisenstraße 90. Neffens ’t internet waar dat doe ’n gefangenis en nou nag. Der waar de echtgenoat fan Jinny A. in maart 1945 an syn eand kommen. Dus ’t poppy had as achternaam Delfer en dat houde in dat Jinny A. niet de goeie kandidaat waar. ’n Dâg later konsintreerde ik my op Jinny M. en deuze keer waar ’t raak! Op ’t internet kinne je te kust en te keur wat ’t argyf fan Amsterdam angaat. Gesinskaarten, persoanskaarten, plisyrapporten (och soa spannend), paspoortanfragen (met foto), indeksen op loi die’t te werk steld waren in ’40-’45, indeksen op begraafplakken, milisyregisters en fansels ouwe kranten. Feul, och soa feul bronnen kinne je raadplege en at je dan begripe dat om 1900 hine tien persint fan alle Nederlanders in Amsterdam weunde, is de groate hoefeulhyd gegevens ’n genealogise grabbelton met ’e gerânsy fan altyd priis. Jinny M. hur mim most in 1939 al trouwe doe't se nag maar sestyn waar. Se kreeg twee maisys en skaidde. In 1941 riek se swanger fan 'n Dútse weermachtsoldaat. Jinny M. kwam in desimber dat jaar ter wereld en wilens waar hur mim troud met Keuning, ôns fyslak. Faak waar-y te werk steld in Dútsland en Frankryk, maar hij waar ok wel 's thús en soa worde hij dos hait fan twee seunen. Niet neffens de letter fan 'e wet, maar relasytechnys bekeken waar de man fan hur mim wis en werachtig de styfhait fan Jinny M. Sij had ’t ontyglik swaar te ferduren, want Jinny M. ston in ’e femily bekind as dat kynd fan die Dútse soldaat en worde thús behanneld as ’n tweederangs bastaard, as ’n niet wînste dochter en suster. Ut ’t krante-artikel op ’t internet komme wy an ’e weet dat hur styfhait hur misbrúkte wylst hur mim de ândere kant opkeek. ’t Waar altyd súppe en fechte. Jinny M. riek swanger en ’e femily dwong hur om ôfstand te doen fan hur seuntsy die’t ônderbrocht worde bij ’n kynderloas echtpaar in Amsterdam. Amsterdam gúlde. Foor de ouweloi gyn mars na de galg. Foor de dochter gyn gerechtighyd. De femily sweeg en bleef swigen, de ommes en de tantes waren Oast-Indys doof, de buren sâgen niks, de hulpinstellings deden niks of konnen niet feul doen en ’e plisy hoorde Jinny M. an, maar docht dat ’t ferhaal te grouwelig foor woorden waar.
Weer met hulp fan 't internet hew ik 't poppy traseerd. Hij is nou sestig. Hij kreeg met 'e adopsy 'n ândere foor- en achternaam, weunt in 't súdden fan 't lând, is troud en hait fan twee kines en sit in 'e gemeenteraad. Sont 'n stikminnig jaren sien Jinny M. en hur seun nander weer. De fyslak is beestachtig oud worren en Jinny M. hur halfbroers en skoansusters komme foor op 't internet, 'n fergaarbak fan goed, min en minder. Ik kom se teugen op foto's en ik kyk en ik dink: hirken hirken, mînsen, had dat nou niet âns kinnen?
Douwe Zwart