Einde aan aardappelzoektraditie
Op het moment dan Koning Willem-Alexander op Prinsjesdag de troonrede uitspreekt, wordt aan de Koedijk (Nije-Syl) letterlijk met man en macht ‘irpel socht'. Niet door tieners, het land is deze dag traditioneel het domein van plaatselijke AOW-ers. Voor de laatste keer worden stramme spieren op lenigheid getest, het gebak laat zich nog één keer goed smaken, de laatste smeuïge verhalen worden gedeeld. Oud-Bilkert Sjoerd Bruinsma stopt met het verbouwen van Bildtstar, waarmee een einde aan smakelijke tradities komt.
Bertus Dijkstra
Vruchtbaar hoekje grond
De geboren Nije-Sylster Sjoerd Bruinsma woont al bijna twee derde van zijn leven op vreemde bodem, toch komt de Wieringerwerver al sinds jaar en dag met een missie naar zijn geboortegrond. Op het hoekje Bildtse klaai aan de Koedijk op Nije-Syl - een erfenis van vader Ids - verbouwt de Bilkert om útens in tegenstelling tot zijn vader, al meer dan een kwart eeuw louter consumptieaardappelen: “Ons hait ferboude der fan alles, poatirpels, stammeteelt foor de ZPC, en derfoor ferboude hij der ok wuttels en túnboanen. Je kinne d’r aignlyk alles op bouwe, ‘t is ’n prachtig hoeky klaaigrond."
Spin in het web
Na het zetten en wanneer de Bildtse ronde rode aardappelen volgroeid zijn, worden deze traditiegetrouw handmatig gezocht. Zo ging dat vroeger met de Rode Star en Borger en zo gaat dat met de Bildtstar van Bruinsma nog steeds. Over de vraag of er voldoende personeel is om de populaire piepers te zoeken, hoeft Bruinsma geen slapeloze nachten te hebben. Aafke Valkema is de spin in het web voor wat betreft het aantrekken van personeel en de aardappelverkoop op Ouwe-Syl. “Aafke werkte al foor ons hait en regelt foor mij dat d’r foldoende mânly paraat staan om te irpelsoeken. At se dinkt wy motte wat ferjonge, dan het se weer ’n jongere kracht der bij." Alhoewel!
AOW'ers
Daar waar in vroeger tijden schoolkinderen een zakcentje bijverdienden met aardappelzoeken, selecteert Aafke haar personeel nu juist op levenservaring, zo blijkt. Zelf telt de benjamin en enige vrouw van het stel 64 lentes. Voor Kees Zijlstra (66), Jurjen Dijkstra (68), Albert Valkema (69), Johannes Westerhof (69), Ruurd van Slooten (70), Klaas de Vries (72) en Jasper Tjepkema (73) is het aardappel zoeken een uitje waar naar uitgekeken wordt. Niet dat ze het op knieën kruipen tussen de harde kluiten voor langere periode ambiëren, nee het zoeken beslaat maximaal twee dagen en dat valt voor de ‘oudjes’ te overzien. Als hoofd personeelszaken weet Aafke exact wie er hoeveel jaar hebben gezocht, maar ook welke kopers Bildtstar hebben gekocht. De klantenkring op Ouwe-Syl is het grootst, maar ook aan de andere kant van de dijk heeft Bruinsma een behoorlijk netwerk aan afnemers. De Monnikebildt Bildtstar vinden zelfs aftrek tot in Arnhem.
Koffietijd, oranjekoek en smakelijke verhalen
Het zijn vooral de tradities en de sfeer die maken dat de AOW’ers tot op hoge leeftijd een of twee dagen van de partij zijn. Ids Wiersma heeft het tot zijn 80ste volgehouden en wilde toen eigenlijk nog niet stoppen. De oud-gediende moest echter net als Ruurd Winkel door lichamelijke klachten het aardappelveld met tegenzin verlaten. Niemand laat verstek gaan, op de eerste zoekdag wacht er namelijk steevast een traktatie die de mannen met veel levenservaring niet willen missen. Tegen tienen in de ochtend wacht naast het bakje koffie een verrassing in de vorm van een heerlijk stukje oranjekoek, waarvan Aafke een smakelijke traditie heeft gemaakt. Het koffiekwartiertje wordt ook aangegrepen om smeuïge verhalen op en rond de platte wagen met elkaar te delen. Klaas de Vries staat steevast garant voor enkele lachsalvo’s wanneer hij prachtige soms sappige verhalen en anekdotes, over veelal (oudere) dorpsgenoten, met gevoel voor humor laat herleven.
De lekkerste irpels groeie in Monnikebildt
Dat Bruinsma de consumptieaardappelen op het Bildt en niet in de Wieringermeer verbouwd is deels van praktische aard: "Dut lând is fan mysels en âns mot ik lând hure. Dernaast fyn ik de Bildtstar fan Bildtse grond doch âns fan smaak.” Maar voegt hij er aan toe: "Dat kin ok komme omdat je d'r sels in love. Toch, de lekkertse irpels groeie op 't Monnikebildt”, zo weet de kenner.
