Opening vernieuwde archeologische steunpunten Wijnaldum, Firdgum en Oudebildtzijl, 11 mei 2024 om 13.00 uur op terp Wijnaldum-Tjitsma.

Langs de Friese Waddenkust werken vier kleinschalige musea, de archeologische steunpunten, samen onder de naam TerpEnLand. Nadat in 2021 het geheel vernieuwde steunpunt in Hegebeintum haar deuren opende, zijn ook de steunpunten in Wijnaldum, Firdgum en Oudebildtzijl op de schop gegaan.

De ambitie van TerpEnLand is het tonen van de unieke geschiedenis van de Friese Waddenkust. Dat is gelukt: de vier archeologische steunpunten vertellen met hun exposities sámen het verhaal over ‘leven met het water’. Verhalen over een superkoning en huizen gebouwd van kwelderzoden. Verhalen over dijkenbouwers en eeuwenoude skeletten. Elk archeologisch steunpunt heeft een eigen lokaal thema, maar wie alle exposities bezoekt ziet dat de verschillende verhalen samensmelten tot één geheel.

De vernieuwde exposities brengen unieke, niet eerder getoonde, aspecten van de geschiedenis bij elkaar. Zo zijn in Wijnaldum na de opgravingen in 1991-1993 decennialang materiaalstudies gedaan. De expositie aldaar brengt voor het eerst de studies en materialen, zoals botten, aardewerk en metaalvondsten, bij elkaar. Uniek is ook dat de gouden mantelspeld (fibula) van Wijnaldum, één van de archeologische topstukken van Fryslân, in al zijn materiaalrijkdom is ontleed in een vele malen uitvergrote versie.

De expositie in Firdgum is grotendeels gericht op het in 2015 gebouwde Zodenhuis. Met behulp van echte vondsten en materialen wordt het hoe en waarom achter de bouw van het zodenhuis uit de doeken gedaan. In Oudebildtzijl wordt de dijkenbouw getoond aan de hand van de geschiedenis van ’t Bildt; één van de grootste inpolderingen van Nederland. De expositie in Hegebeintum, de hoogste terp van Nederland, besteedt aandacht aan de vroegmiddeleeuwse grafvelden die daar gevonden zijn: wat vertellen de vele voorwerpen die aan de doden werden meegegeven over de terpbewoners?

De vernieuwing van de archeologische steunpunten werd mogelijk gemaakt door subsidie van de gemeenten Harlingen en Waadhoeke, provincie Fryslân, het Waddenfonds, het Cultuurfonds en Stichting Bildtse Belangen. Vrijwilligers hebben bijna 600 uur ingezet bij renovatiewerkzaamheden.

Op zaterdag 11 mei 2024 vindt op de terp bij Wijnaldum de officiële opening plaats van geheel vernieuwde Archeologische Steunpunten (kleinschalige musea) langs de Friese Waddenkust. Drie Steunpunten werden in 2023 vernieuwd, de vierde was in 2021 al klaar. Ze zijn te vinden in Wijnaldum, Firdgum, Oudebildtzijl en Hegebeintum en werken samen onder de naam TerpEnLand.

De Steunpunten liggen in een landschap vol terpen en dijken. Met behulp van archeologische vondsten die letterlijk uit de zeeklei zijn getrokken vertellen de Steunpunten samen over het leven met het water in deze regio. Elk Steunpunt heeft een andere expositie met een eigen thema.

Wijnaldum, thema: koningen. De vroegmiddeleeuwse gouden mantelspeld van Wijnaldum is één van de archeologische topstukken van Fryslân. De speld is niet de enige bijzondere vondst uit de terpenrij van Wijnaldum. Woonde hier misschien een Friese koning?

Firdgum, thema: huizenbouw. In het Noord-Nederlandse terpengebied worden eeuwenlang zodenhuizen gebouwd. Deze vroegmiddeleeuwse huizen hebben muren van kwelderzoden die zo sterk zijn dat ze een dak kunnen dragen. Hoe bouwden de terpbewoners zo’n huis? Om daar achter te komen is er in Firdgum eentje nagebouwd.

Hegebeintum, thema: grafcultuur. Hegebeintum is de hoogste terp van Nederland. In deze terp en in de vlakbij gelegen terp van Easterbeintum zijn twee vroegmiddeleeuwse grafvelden gevonden. Aan de overleden terpbewoners zijn veel voorwerpen meegegeven. Wat kunnen de doden vertellen over de levenden?

Oudebildtzijl, thema: bedijking. Door de aanleg van zeedijken vervalt de noodzaak voor het leven op een terp. Ingeklemd tussen het oude terpenland op de plek waar eerst het water van de Middelzee stroomde ligt ’t Bildt. ’t Bildt is één van de grootste polders van Nederland. Hoe werd deze unieke streek bedijkt, zo’n 500 jaar geleden?

Elk Archeologisch Steunpunt is afzonderlijk te bezoeken, maar wie alle exposities bezoekt, ziet dat de verschillende verhalen samensmelten tot één geheel. Bovendien zijn de Steunpunten onlosmakelijk verbonden met het landschap.

In elke locatie zijn uitstallingen te vinden voor educatie: de ambachtentafel in Wijnaldum, het plattegrondenspel in Firdgum en de Slikwerker in Oudebildtzijl.

Alle exposities zijn tweetalig: Nederlands en Engels. Daarnaast zijn er vertalingen in het Duits, Fries en -in Oudebildtzijl- het Bildts te verkrijgen.

De bezoekadressen en openingstijden van de archeologische steunpunten zijn te vinden op hun websites: www.terphegebeintum.nl www.aerdenplaats.nl www.yebhettingamuseum.nl www.winaam.nl